Η Τέχνη στα σχολικά εγχειρίδια: το παράδειγμα του εγχειριδίου Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία

Περίληψη

Η αξιοποίηση της τέχνης, προκειμένου να επιτύχουν οι εκπαιδευτικοί τα προσ­δοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα στην τάξη, είναι ένα κρίσιμο ζητούμενο. Κρίσιμο, διότι η τέχνη επιτρέπει την εξέταση των ζητημάτων υπό άλλο πρίσμα, καλλιεργεί δεξιότητες και ικανότητες συμβατές με την ιδιοσυστασία της και κομίζει ευρύτερα στην τάξη τις αρετές της αισθητικής σκέψης και της δημιουργικότητας. Η εικαστική πλαισίωση ενός σχολικού εγχειριδίου είναι μια μοναδική συνθήκη  κατά την οποία η τέχνη μπορεί, συνδυαζόμενη με τα κείμενα και το πάσης φύσεως άλλο υλικό, να επιτύχει όσα προαναφέρθηκαν. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται η περίπτωση της εικαστικής πλαισίωσης του σχολικού εγχειριδίου Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δη­μοκρατία (Β' ΓΕΛ). Καθοριστική για το άρθρο μας είναι η εξής συνθήκη: η τέχνη δεν πρέπει να λειτουργεί ως συμπλήρωμα των κειμένων, δεν καλείται να εικονογραφήσει τα κείμενα, ώστε να «διευκολύνει» εκπαιδευτικούς και μαθητές. Αντίθετα, η διδακτική επιτυχία συνδέεται με τον σεβασμό στην ιδιοσυστασία της τέχνης ως περιοχής με τα δικά της μέσα, νόμους και χαρακτηριστικά. Μόνο τότε ο συγκερασμός της με τα κείμενα θα επιφέρει και γνωστικά αποτελέσματα, αλλά και θα επιτρέψει σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να εξοικειωθούν με τον κόσμο της τέχνης. Στο άρθρο λοιπόν πέρα από την παρουσίαση της εικαστικής πλαισίωσης του εγχειριδίου (παρουσιάζεται η μέθοδος / η λογική με την οποία επελέγησαν τα έργα τέχνης, ο τρόπος που συναρμό­ ζονται και συνεργάζονται με το υπόλοιπο υλικό και η γνωστική τους εμβέλεια) γίνεται απόπειρα έκφρασης αυτής της οιονεί «οντολογίας» της αισθητικής μορφής, καθώς και του τρόπου που μπορεί να λειτουργήσει εντός του εκπαιδευτικού πλαισίου.