Η αναλογία ως διδακτικό εργαλείο στη διδασκαλία της συγκρότησης της ύλης και των μορίων

Περίληψη

Η διδασκαλία, στο πεδίο των φυσικών επιστημών και στο πλαίσιο της εποικοδο­ μητικής θεωρίας της μάθησης, γίνεται με τη διαμεσολάβηση διδακτικών εργαλείων, όπως αυτά του ποικίλου εποπτικού υλικού και της γλώσσας, με σκοπό να γίνουν κα­τανοητές από τους μαθητές επιστημονικές έννοιες και φαινόμενα. Αυτό προϋποθέτει την εμπλοκή των μαθητών τόσο σε ομαδικές δραστηριότητες όσο και σε διαλογική επικοινωνία και συνεργασία με το σύνολο της τάξης. Η χρήση διδακτικών εργαλείων, όπως είναι αυτά του μοντέλου, της μεταφοράς και της αναλογίας, δίνουν τη δυνατό­τητα να κατανοηθούν επιστημονικές έννοιες και φαινόμενα, καθώς και να αναδειχθεί η περίοπτη θέση που κατέχει η γλώσσα, ως πολιτισμικό εργαλείο που τίθεται στην υπηρεσία της διδασκαλίας. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η θεωρητική ενασχόληση με την αναλογία, ως ένα από τα διδακτικά εργαλεία, που τίθεται στις υπηρεσίες της διδακτικής των φυσικών επιστημών για την επίτευξη των διδακτικών και μαθησι­ακών στόχων. Ακολούθως γίνεται διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο δομούνται, παρουσιάζονται και αξιοποιούνται οι αναλογίες στην ενότητα του σχολικού εγχειριδί­ου της Χημείας Β· Γυμνασίου, που διαπραγματεύεται τη σωματιδιακή δομή της ύλης από άτομα και μόρια. Το άρθρο δομείται σε δύο βασικές ενότητες. Στην πρώτη έχου­με το θεωρητικό πλαίσιο, όπου γίνεται θεωρητική πλαισίωση των διδακτικών εργαλείων που τίθενται στην υπηρεσία της εποικοδομητικής διδακτικής προσέγγισης των φυσικών επιστημών, με ιδιαίτερη επικέντρωση και έμφαση στο εργαλείο της αναλογί­ας. Στη δεύτερη ενότητα του άρθρου παρουσιάζονται, αναλύονται, συμπληρώνονται και αξιολογούνται δύο αναλογίες που απαντώνται στη διδακτική ενότητα «άτομα και μόρια» του σχολικού εγχειριδίου της χημείας της Β' τάξης του Γυμνασίου. Το άρθρο ολοκληρώνεται με την εξαγωγή συμπερασμάτων και την κατάθεση προτάσεων.