Παίζουμε Ιστορία; Η Ιστορία αλλιώς

Περίληψη

Όλες οι υπάρχουσες δομές γνώσης είναι, κατά γενική ομολογία, προϊόντα της εξέλιξης στον χρόνο και γι’ αυτό πρέπει να εξετάζονται μέσα στο ιστορικό συγκείμενο που τις δημιούργησε και, φυσικά, μέσα στην ιστορική τους εξέλιξη. Έτσι, η σχολική ιστορία αποκτά έναν εξέχοντα γενικό στρατηγικό ρόλο στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος, να καταστήσει δηλαδή τον μαθητή «ιστορικά εγγράμματο», με απώτερο σκοπό την προσωπική, κοινωνική και πολιτική ενδυνάμωσή του. Για τον λόγο αυτό κρίνεται αναγκαία η αναθεώρηση της προσέγγισης του μαθήματος ως του κατεξοχήν κατάλληλου για αποστήθιση. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, παρατηρείται σε εκπαιδευτικούς, παιδαγωγούς και ιστορικούς μια τάση ανάδειξης νέων μεθόδων διδασκαλίας και παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού, με έμφαση στην επιλογή του περιεχομένου, στις διεπιστημονικές προσεγγίσεις και στις ενεργητικές μορφές διδασκαλίας. Οι αλλαγές που συνήθως προτείνονται στο μάθημα της ιστορίας τουλάχιστον σε διεθνές επίπεδο έχουν μαθητοκεντρικό προσανατολισμό˙ στόχος είναι ένα μοντέλο άμεσης πρωτογενούς ιστορικής εμπειρίας, με την έννοια ότι οι μαθητές μπορούν να καταστούν ικανοί να γράψουν, έστω και περιορισμένα, τη δική τους ιστορία, αντί να αναπαράγουν μια απρόσωπη δευτερογενή αφήγηση. Ιδιαίτερης σημασίας είναι από αυτήν την άποψη ο δημιουργικός μετασχηματισμός της ιστορικής αφήγησης σε πιο ελεύθερες μορφές έκφρασης, όπως η δραματική τέχνη στην εκπαίδευση. Κι αυτό γιατί η δραματική τέχνη στην εκπαίδευση παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας πολυαισθητηριακών  εμπειριών,  ενεργοποιώντας  συναισθήματα  σε  ολοκληρωμένα μαθησιακά περιβάλλοντα κι εμπλέκοντας τους μαθητές σε συναρπαστικές, ανοιχτές καταστάσεις που ενσωματώνουν δίκτυα σχέσεων, ερωτήματα, προβλήματα, πιθανές λύσεις και αποφάσεις μέσα σε ένα παιγνιώδες περιβάλλον. Πρόκειται για πρακτική που είναι δυνατό να εφαρμοστεί σε όλες τις μαθητικές ομάδες, δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου. Η παρούσα εισήγηση προτείνει σχετικές εφαρμογές και αναδεικνύει αποτελέσματα ως προς την κριτική ιστορική σκέψη των παιδιών.