Προσεγγίζοντας το τραυματικό ιστορικό γεγονός: Τα εκπαιδευτικά προγράμματα για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση του Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος

Περίληψη

Τα τραυματικά ιστορικά γεγονότα και ειδικότερα αυτά των γερμανικών ολοκαυτωμάτων συχνά επιλέγεται να μην προσεγγίζονται διδακτικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ή η διδακτική προσέγγιση να περιορίζεται στην εξωραϊσμένη αφήγηση των γεγονότων τόσο στο τυπικό περιβάλλον της τάξης όσο και στο μη τυπικό περιβάλλον ενός μουσείου. Η δυσκολία διδακτικού μετασχηματισμού των τραυματικών γεγονότων σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι υπαρκτή και απορρέει τόσο από τη φύση του ιστορικού γεγονότος όσο και από τη μικρή ηλικία των υποκειμένων της μάθησης. Η θεωρία του Roger I. Simon για την προσέγγιση των τραυματικών γεγονότων μπορεί να προσφέρει έναν αποτελεσματικό οδηγό για τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων που προσεγγίζουν με κατάλληλο τρόπο τραυματικά γεγονότα, ακόμα και για μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο Simon κάνει λόγο για κριτική παιδαγωγική της μνήμης, που εκλαμβάνει την ιστορική γνώση ως κοινωνικό δικαίωμα και αγαθό. Ορίζει την ιστορική συνείδηση, ως μια δυναμική σχέση παρόντος - παρελθόντος και μέλλοντος και δίνει έμφαση στην ατομική και συλλογική δεξιότητα διερεύνησης των πρωτογενών ιστορικών πηγών. Μέσα από τις πρωτογενείς πηγές προτείνει να καταδυόμαστε στη βιωματική εμπειρία των ανθρώπων του παρελθόντος ώστε να κατανοούμε την ετερότητά τους. Κατά αυτόν τον τρόπο οι μαθητές βιώνουν κατά το δυνατό το τραυματικό ιστορικό γεγονός χωρίς να διακυβεύεται η ψυχική τους υγεία. Δεν αρκείται στην αναδρομική απόδοση δικαιοσύνης ή στη δραματοποίηση του πόνου αλλά επιδιώκει να συναισθανθούμε την αναγκαιότητα διακοπής του φαύλου κύκλου θύτη και θύματος. Δεν αρκείται στο καθήκον της μνήμης αλλά υπογραμμίζει τη δημιουργική ορμή για το μέλλον. Το παρελθόν δε μάς στοιχειώνει αλλά μάς καθοδηγεί για το μέλλον. Με βάση τη θεωρία αυτή, η εκπαιδευτικός και ερευνήτρια σχεδίασε και υλοποίησε τα εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Τα αποτελέσματα της όλης διαδικασίας ήταν άκρως ενθαρρυντικά. Ενίσχυσαν την οικοδόμηση της γνώσης, την ενσυναίσθηση των μαθητών, την επισκεψιμότητα του μουσείου και οδήγησαν σε νέα ερευνητική διαδικασία διερεύνησης ανάλογων προσεγγίσεων για μαθητές προσχολικής ηλικίας, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη.