Περιβάλλοντα έντονης γλωσσικής επαφής και δανεισιμότητα λεξικών στοιχείων: δεδομένα από την Griko και την Καππαδοκική

Abstract

Με αυτή τη συμβολή εξετάζουμε την δανεισιμότητα των διαφόρων λεξικών στοιχείων σε περιβάλλοντα εξαιρετικά έντονης γλωσσικής επαφής. Για τον λόγο αυτό, μελετάμε τον λεξιλογικό δανεισμό δύο ποικιλιών της ελληνικής, η πρώτη εκ των οποίων (Griko) βρίσκεται σε έντονη γλωσσική επαφή με την (ημί)διαχυτική Ιταλορομανική, και η δεύτερη (Καππαδοκική) με την συγκολλητική Τουρκική. Προτείνουμε μία κοινή κλίμακα δανεισιμότητας της μορφής: ονόματα > ρήματα > επίθετα > επιρρήματα. Επιπλέον, διερευνούμε τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την ευκολία δανεισμού των στοιχείων, όπως είναι: (α) η ιδιότητα μίας κατηγορίας να έχει στοιχεία ανοικτής ή κλειστής τάξης, (β) η μορφολογική πολυπλοκότητα κατά την ενσωμάτωση ενός δανείου στην αποδέκτρια γλώσσα, (γ) η ιδιότητα μιας κατηγορίας να έχει καλά οργανωμένα κλιτικά παραδείγματα, (δ) ο ελεύθερος ή δεσμευμένος χαρακτήρας των δανεισμένων στοιχείων, (ε) η τυπολογική απόσταση μεταξύ της γλώσσας δότριας και της γλώσσας αποδέκτριας, (στ) η δομική συμβατότητα μεταξύ των σε επαφή συστημάτων, και (ζ) η ένταση της γλωσσικής επαφής. Αποδεικνύεται ότι δεν είναι όλοι εξίσου καθοριστικοί στην ευκολία δανεισιμότητας των στοιχείων.